ՀՀ հանքարդյունաբերության ոլորտում թափանցիկության և հաշվետվողականության բարելավում և ԱՃԹՆ-ի խթանում
Ծրագրի տևողությունը
Հուլիս 2018 – Հոկտեմբեր 2019
Ֆինանսավորող գործակալություն
Թրանսփարենսի ինթերնեշնլ հակակոռուպցիոն կենտրոն և ԱՄՆ Միջազգային զարգացման գործակալություն (ԱՄՆ ՄԶԳ)
Ծրագրի նկարագրությունը
Ծրագրի նպատակն է հանքարդյունաբերության ոլորտում տարբեր շահառու խմբերի՝ ԱՃԹՆ-ի բազմաշահառու խմբի (ԲՇԽ), քաղաքացիական հասարակության, քաղաքացիական-երիտասարդական կենտրոնների (ՔԵԿ), և ակտիվիստների համար վերապատրաստման դասընթացների կազմակերպումը, այդ թվում ԱՃԹՆ ծրագրի մասին գիտելիքների խորացումը: Այն նպատակ ունի ուժեղացնել ԱՃԹՆ-ի իրականացման և մոնիտորինգի մեխանիզմներին ներգրավվելու մասնակիցների կարողությունները, որոնք նախատեսված են արդյունահանող արդյունաբերության կառավարման թափանցիկություն ապահովելու և մասնակից խմբերի միջև գիտելիքների բացը կամրջելու համար:
Ծրագրի մասին
Տարիներ շարունակ Հայաստանում հանքարդյունաբերության ոլորտում թափանցիկության խրախուսումը անլուծելի հարց է եղել: Շատ քիչ հանրային տեղեկատվություն է եղել հանքարդյունաբերողների գործառնությունների և եկումուտների վերաբերյալ: Սակայն վերջերս համապատասխան քայլեր են ձեռնարկվում ոլորտը ավելի թափանցիկ և հաշվետու դարձնելու ուղղությամբ: Եվ ահա դրանցից մեկն է ՀՀ կառավարության Արդյունահանող ճյուղերի թափանցիկության նախաձեռնությանը (ԱՃԹՆ) միանալը:
ԱՃԹՆ նախագծի հաջող իրականացման համար անհրաժեշտ են համապատասխան պայմաններ՝ կարևոր շահառու խմբերի նախագծի գործընթացների մասին իրազեկվածություն, տեղի քաղհասարակության ներկայացուցիչների կարողությունների զարգացում` հատկապես ազդակիր համայնքներում, միաժամանակ ԱՃԹՆ ԲՇԽ-ի՝ ծրագրի սկզբունքների և պահանջների, այնպիսի ընդհանուր հարցերի ինչպիսիք են ոլորտի եկամուտների կառավարում, դրա ինստիուցիոնալացման, հանքարդյունաբերության ոլորտում թափանցիկության հարցերում ներգրավածություն: Ինչպես նաև ԱՃԹՆ ԲՇԽ-ն իր առաջ նպատակ է դրել երկրում խթանել պատասխանատու հանքարդյունաբերության մշակույթը: Այն նպատակին հասնելու համար պետք է կատարման ստանդարտների իմացություն, և համայնքային ու քաղհասարակության վերահսկողություն:
Այս ծրագիրը համապատասխանում է ԱՃԹՆ 1.3 պահանջմունքին՝ քաղհասարակության ներգրավվածություն, ԱՃԹՆ քաղհասարակության մասնակցության կանոնադրություն, և 1.4 բազմաշահառու խմբի որոշումներ կայացնելու կանոնադրություն:
Նպատակային/թիրախային շահառու խմբերը`
— ԱՃԹՆ ԲՇԽ անդամները, քաղհասարակության հետաքրքրված անդամները, ամենաակտիվ տեղական խմբերը և ՔԵԿ-երը.
—Ծրագրի անուղղակի շահառուն կլինի հանրությունը՝ հատկապես ազդակիր համայնքներում, ազգային քաղաքականության շահառու կողմերը, և քաղհասարակությունը:
Ծրագրի նպատակները
Ծրագրի ընդհանուր նպատակն է ԱՃԹՆ ԲՇԽ անդամների, քաղհասարակության, ՔԵԿ-երի և տեղական խմբերի կարողությունների զարգացումը, որպեսզի նրանք ներգարվվեն ԱՃԹՆ գործընթացներում, զարգացնեն իրենց իրազեկվածությունը դրա և հանքարդյունաբերության ոլորտում թափանցիկության ապահովման հետ կապված ընդհանուր հարցերի վերաբերյալ: Ինչպես նաև իրազեկվեն ԱՃԹՆ պահանջների, բյուջեի վերլուծության, մշտադիտարկումների, հանքարդյունաբերության գործառնությունների, եկամուտների կառավարման օրենքների, պայմանագրերի, հարկման և այլն կարևոր կետերի մասին: Ծրագիրը նպատակ ունի խթանել առավել ակտիվ և հեռանկարային քաղհասարակության առաջնորդների կարողությունները՝ ակտիվ մասնակցելու ԱՃԹՆ գործընթացներին: Հատուկ դասընթացը կանդրադառնա Հայաստանում ԱՃԹՆ-ի շուրջ ՔՀԿ-ների կարողությունների զարգացմանն ուղղված մի շարք հիմնական մարտահրավերներին, այդ թվում ` (i) ԱՃԹՆ-ին մասնակցող ՔՀԿ-ների համակարգմանը, լավագույն փորձի շարունակական փոխանակմանը, (ii) ԱՃԹՆ-ների չափանիշների և սկզբունքների և դրանց խթանմանն ուղղված ուսուցում, (ii) ԱՃԹՆ վավերացման գործընթացներին, (iv) հասկանալ և լուծել այնպիսի հարցեր, ինչպիսիք են արդյունահանողներին տարբեր հարկաբյուջետային և պայմանագրային համաձայնագրերի ազդեցությունը, արտոնագրման միջազգային լավագույն փորձը և եկամուտների կառավարման մոդելը, (v) հանքարդյունաբերության եկամուտների ԱՃԹՆ բյուջետային կառավարմանը վերաբերող հասկացությունները:
Ակնկալվող արդյունքները ներառում են, որ ԲՇԽ-ն, քաղհասարակությունը և երիտասարդական կենտրոնները կլինեն ավելի տեղեկացված ԱՃԹՆ սկզբունքների, չափանիշների, իրականացման և տարածման գործընթացների վերաբերյալ: Ինչպես նաև հանքարդյունաբերության կարևոր տարրերի, հանքարդյունաբերության հետ կապված հարկաբյուջետային և պայմանագրային համաձայնագրերի, լիցենզավորման միջազգային լավագույն փորձի և եկամուտների կառավարման մասին օրենքների խորը հասկացողություն, ՔՀԿ-ների կարողությունների զարգացում լայն զանգվածների հետ շփվելու համար: ՔՀԿ-ների միջև բարելավված համակարգումը `ավելի արդյունավետ դերակատարություն ունենալով, որպես ԱՃԹՆ-ի իրականացման գործընթացում շահագրգիռ կողմերը ամրապնդեն համագործակցությունը ՔՀԿ-ների տեղական շրջանակներում և գլոբալ մակարդակում:
Ծրագիրը կարող է նաև օժանդակել ՔՀԿ-ների և ազգային և տեղական շահագրգիռ կողմերի, ինչպես նաև տարածաշրջանային/գլոբալ մակարդակով ՔՀԿ-ների միջև համակարգման ուղիների ստեղծմանը:
Ծրագրի կողմից մշակված վերապատրաստման նյութերը կշարունակվեն հասանելի կլինեն ՊՀԿ-ի կայքում՝ Հայաստանում շահագրգիռ կողմերի կողմից օգտագործվելու համար:
Ծրագիրը բաղկացած է՝
Վերապատրաստման կարիքների գնահատում
Վերապատրասման դասընթացներ ԱՃԹՆ ԲՇԽ խմբի, քաղհասարակության հետաքրքրված անդամների, ազդակիր համայնքների ակտիվիստների և ՔԵԿ-երի հետ
Կրթական տեսանյութերի պատրաստում