ԱԼՊՄԵՄԱ ALPMEMA – ALPine mountain hay MEadows MAnagement

ԱԼՊՄԵՄԱ ծրագիրը Բիոդիվերսա+-ի կողմից ֆինանսավորվող ծրագիր է, որն իրականացվում է Հայաստանում, Ավստրիայում, Գերմանիայում, Դանիայում և Շվեդիայում: Հայաստանում այն իրականացվում է Հայաստանի ամերիկյան համալսարանի Յակոբեան բնապահպանական կենտրոնի կողմից: Ծրագրի ուսումնասիրության ենթակա տարածքներն են Արագածոտնի, Լոռվա, Շիրակի և Գեղարքունիքի մարզերում գտնվող ալպյան լեռնային մարգագետինները: Ծրագրի տևողությունը 3 տարի է` 2023թ. ապրիլից մինչև 2026թ. մարտ:

Ծրագրի նկարագրությունը

Ալպյան լեռնային մարգագետինները հանդիսանում են կենսամիջավայրի տեսակ, որը պահպանվում է ԵՄ Կենսամիջավայրի մասին դիրեկտիվի ներքո (Natura 2000 կոդ 6520): Այնտեղ առկա են անհետացման եզրին գտնվող բույսերի և կենդանիների տեսակներ, որոնք նույնպես պաշտպանված են ԵՄ-ի Կենսամիջավայրի, ինչպես նաև Թռչունների մասին դիրեկտիվներով: Այս մարգագետինների, ինչպես նաև այդ տեսակների պահպանության բարենպաստ կարգավիճակը թե’ պահպանվող տարածքների ներսում (Natura 2000 վայրեր) և թե’ դրսում հաճախ վտանգված է գյուղատնտեսական հողերի լքման կամ մարդկային գործունեության նվազման` թերօգտագործման պատճառով: Այնինչ ներկայումս կառավարման տեսանկյունից հիմնականում կենտրոնանում են գերօգտագործման խնդրի վրա, իսկ թերօգտագործման խնդրին սակավ ուշադրություն է դարձվում: Ներկայումս նկատվում է լեռնային մարգագետինների որակական և քանակական պահպանման բացասական միտում: ԵՄ մակարդակով առկա է նաև խախտման վերաբերյալ արձանագրում, համաձայն որի` Գերմանիան անբավարար միջոցառումներ է ձեռնարկում նման մարգագետինների պահպանման համար: Վերոնշյալը մատնանշում է սոցիալ-քաղաքական հրատապությունը՝ պահպանելու գոյություն ունեցող բարենպաստ պահպանության կարգավիճակ ունեցող նման մարգագետինները, ինչպես նաև դասեր քաղելու այնտեղ կիրառվող կառավարման լավագույն փորձից:

Ծրագրի հիմնական նպատակներն ու գործունեությունը

ԱԼՊՄԵՄԱ ծրագրի ընդհանուր նպատակն է բացահայտել լեռնային մարգագետինների բարենպաստ կարգավիճակի պահպանման լավագույն փորձը` չնայած թերօգտագործման սպառնալիքին, և բացատրել սեփականության տարբեր ռեժիմների, ինչպես նաև այդպիսի մարգագետինների` պահպանվող տարածքների ներսում գտնվելու ազդեցությունը լավագույն փորձի վրա:

Հայաստանում, Ավստրիայում, Գերմանիայում և Շվեդիայում միջդիսցիպլինար հետազոտական թիմը՝ սերտ համագործակցելով տեղական շահագրգիռ կողմերի հետ, կիրականացնի հետևյալը`

– Բացահայտել արդի լավագույն փորձը՝ կապված լեռնային մարգագետինների բարենպաստ կարգավիճակի պահպանման հետ,
– Բացահայտել կառավարման նորարարական գործիքները, դերակատարներին և այլ նորարար մոտեցումները, որոնք բարենպաստ են նման մարգագետինների կառավարման համար,
– Բացահայտել կառավարման նորարարական գործիքները, դերակատարներին և այլ նորարար մոտեցումները, որոնք բարենպաստ են նման մարգագետինների կառավարման համար,
– Նկարագրել այդ մարգագետինների օգտագործման վիճակը հեռահար զոնդավորման միջոցով և ուրվագծել մարգագետինների փաստացի և հնարավոր թերօգտագործման պատկերը՝ օգտագործելով աշխարհագրական տեղեկատվական համակարգերը, և
– Մշակել 2030 և 2050 թվականների համար լեռնային մարգագետինների կառավարման սցենարներ տարբեր շահագրգիռ կողմերի ներգրավմամբ:

ԱԼՊՄԵՄԱ ծրագրի շրջանակներում տարբեր շահագրգիռ կողմերի ներգրավվածության նպատակն է` (ա) զարգացնել հասարակության մեջ ամուր գիտելիքներ, (բ) բացահայտել տարբեր տեսակի նոր գիտելիքներ և ինտեգրել շահագրգիռ կողմերի տարբեր «գիտելիքների ձևերը» իրական նոր գիտելիքների մեջ, և (գ) ապահովել խնդիրների ամբողջական ըմբռնում և լուծումների/գործիքների համատեղ ստեղծում, որոնք կարելի է կիրառել տարբեր համատեքստերի համար: Արդյունքերը կներկայացվեն գիտական և հանրային ցանցերի միջոցով: Մեթոդներն ու արդյունքները կհրապարակվեն բաց հասանելիությամբ գրախոսվող ամսագրերում, և կլինեն լայնածավալ իրազեկման և հաղորդակցման աշխատանքներ տարբեր լսարանների համար:

ԱԼՊՄԵՄԱ ծրագիրը նախատեսված է քաղաքականություն մշակելու, ինչպես նաև տեղական մակարդակում կառավարման որոշումների համար: Ծրագիրը հատկապես վերաբերելի է այն իրավիճակների համար, երբ մարգագետինների պահպանության բարենպաստ կարգավիճակը վտանգված է կամ կորսված կամ անհրաժեշտ է ձեռք բերել այն առաջին անգամ:

Ծրագրի գործընկերները

— ՄիդՍվիդեն համալսարան, Բնական գիտությունների, նախագծման և կայուն զարգացման ֆակուլտետ (Oստերսունդ, Շվեդիա)
— Հայաստանի ամերիկյան համալսարանի Յակոբեան բնապահպանական կենտրոն (Երևան, Հայաստան)
— Բնական ռեսուրսների և կենսաբանական գիտությունների համալսարան, Լանդշաֆտային, տարածական և ենթակառուցվածքային գիտությունների ֆակուլտետ, տնտեսագիտության և սոցիալական գիտությունների ամբիոն (Վիեննա, Ավստրիա)
— Կոպենհագենի համալսարան, Երկրաբանության և բնական ռեսուրսների կառավարման ֆակուլտետ (Կոպենհագեն, Դանիա)
— Տվյալներ և վերլուծություն, DHI A/S (Հորշոլմ, Դանիա)
— Institute of Social Sciences in Agriculture, Div. Societal Transition and Agriculture, University of Hohenheim, Stuttgart, Germany

Նորությունների լուսաբանում

Ալպյան լեռնային մարգագետինների հետազոտություն Հայաստանում և եվրոպական այլ երկրներում (https://newsroom.aua.am/2023/07/25/researching-alpine-meadows-in-armenia-and-other-european-countries/)

Հետադարձ կապ

Այս նախագծի վերաբերյալ լրացուցիչ հարցերի տեղեկություններ ստանալու համար դիմել [email protected] էլ. հասցեին

Տարածքների ընտրությունը Հայաստանում

Հիմնական քարտեզը, որն օգտագործվել է Հայաստանում ուսումնասիրության ենթակա տարածքների ընտրության համար: